Aktualności

 

Kierunki CKU

Wybierz nowy zawód dla siebie!
BEZPŁATNIE

 

Literacka Nagroda Nobla

Ciekawostki o literackim Noblu: kilka faktów, o których (być może) nie słyszeliście.

Literacka Nagroda Nobla uważana jest za najbardziej prestiżowe wyróżnienie, jakie mogą otrzymać
autorzy i autorki książek. Po raz pierwszy wręczono ją w 1901 roku, historia nagrody jest więc już
dość długa. Oto kilka ciekawych faktów, które z dziejów literackiego Nobla warto znać.


Rewers medalu Literackiej Nagrody Nobla przedstawia młodzieńca siedzącego pod drzewem laurowym i w skupieniu słuchającego pieśni Muzy, zdjęcie: Wikimedia Commons

https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4940797/nasi-noblisci-56-laureatow-znad-wisly-odry-i-niemna

Jak na przyznanie Literackiej Nagrody Nobla zareagowali jej polscy laureaci? 

Henryk Sienkiewicz, który otrzymał to wyróżnienie w 1905 roku, czyli wtedy, gdy Polski nie było na mapie, wołał: „Zaszczyt ten cenny dla wszystkich, o ileż cenniejszym być musi dla syna Polski!… Głoszono ją niezdolną do myślenia i pracy, a oto dowód, że działa!… Głoszono ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie zwyciężać!”. 

Czesław Miłosz z kolei został noblistą, gdy już od trzydziestu lat przebywał na emigracji. Jak napisał w swojej przemowie: „…byłem pierwszym poetą słowiańskim na katedrze im. Nortona, nie tylko pierwszym poetą z całej mojej środkowej czy też środkowo-wschodniej Europy. To znaczyło, że mam okazję przekazać amerykańskiej publiczności coś z naszej bardzo szczególnej perspektywy”.

Jeśli zaś chodzi o Wisławę Szymborską, to nieraz wspominano, że konieczność brania udziału w spotkaniach, odczytach, galach związanych z przyznaniem jej literackiego Nobla była dla niej dużym wyzwaniem – jej znajomi mówili nawet o życiu „przed i po tragedii sztokholmskiej”. Poetka, po przyznaniu jej Nobla, powiedziała w wywiadzie dla „Gazety Wyborczej”: „Chciałabym, aby każdy mój wiersz był przyjęty przez czytelnika jako jego własny, napisany dla niego. Bo wiersz należy do ciebie, który to czytasz, i tobie go właśnie dedykuję”.

Bob Dylan – najbardziej zaskakujący literacki noblista?
Jeśli chodzi o literaturę, to najwięcej kontrowersji – przynajmniej w ostatnich latach – wzbudziło przyznanie Nagrody Nobla Bobowi Dylanowi, który otrzymał to wyróżnienie w 2016 roku. Sama Akademia Szwedzka wyjaśniała, że autora tekstów, pisarza i poetę nagrodzono za „stworzenie nowych form poetyckich ekspresji w wielkiej tradycji amerykańskiej piosenki”.
Jakie były pierwsze reakcje przedstawicieli świata książki po ogłoszeniu, że to Dylan otrzyma Nobla? Paweł Huelle zaznaczył, że „Dylan jako pisarz niczym się nie wyróżnił”, Jonathan Franzen stwierdził ironicznie, że „to gorzkie rozczarowanie dla tych z nas, którzy mieli nadzieję, że to Morrissey wygra w tym roku. Ale daje nam to nadzieję na kolejny rok”. Wtórował mu Hari Kunzru, który stwierdził, że „to najmniej trafiony Nobel od czasu, gdy Obama dostał go za to, że nie jest Bushem”.

Byli jednak i zadowoleni z tego wyboru. Jacek Dehnel nazwał Dylana „wielkim poetą XX wieku, z ogromnym wpływem i ze skrzydlatymi słowami, które weszły do kultury światowej, i tyle”. Jakub Żulczyk stwierdził natomiast, że „Dylan z powrotem nadał tej nagrodzie trochę jaj i szlachetności”. Entuzjazmu nie krył również Salman Rushdie, który napisał: „Od Orfeusza do Faiza piosenki i wiersze miały ze sobą ścisłe związki. Dylan jest genialnym spadkobiercą tradycji bardów. Wspaniały wybór”. Zadowolony z wyboru Akademii w 2016 roku był również Stephen King, który powiedział, że jego twórczość to „wielka i
dobra rzecz w dobie moralnego brudu i smutku”. Joyce Carol Oates stwierdziła natomiast: „Nobel dla Dylana? Inspirujący i oryginalny wybór. Jego zniewalająca muzyka i słowa piosenek zawsze wydawały mi się literackie”.

Literacka Nagroda Nobla w liczbach

Na koniec kilka literacko-noblowskich ciekawostek w liczbach.

  • Od 1901 roku Literacką Nagrodę Nobla wręczono 115 razy.
  • Tylko cztery razy zdarzyło się, by w danym roku wyróżnienie otrzymały dwie osoby – ostatnio taka sytuacja miała miejsce niemal 50 lat temu, w roku 1974.
  • Do dzisiaj najmłodszym laureatem literackiego Nobla pozostaje Rudyard Kipling – autor najbardziej znany z „Księgi dżungli” miał tylko 41 lat, gdy otrzymał to ważne wyróżnienie. Najstarsza – jak do tej pory – była  Doris Lessing , którą nagrodzono Noblem, gdy miała lat 88.
  • Dwie osoby – Borys Pasternak i Jean-Paul Sartre – odmówiły przyjęcia tego wyróżnienia. Pasternaka zmusiły do tego władze jego ojczyzny, grożąc m.in. jego rodzinie za przyjęcie Nobla z rąk wrogiego Zachodu, Sartre zrezygnował sam, ponieważ taką przyjął zasadę – nie przyjmował żadnych wyróżnień, odznaczeń.
  • Do tej pory nikt nie otrzymał Literackiej Nagrody Nobla więcej niż raz.
  • Tylko dziewięcioro laureatów otrzymało literackiego Nobla za konkretną książkę, w tym Władysław Stanisław Reymont za „Chłopów” – „wspaniałą narodową epopeję”.
  • Same nominacje i opinie członków Akademii Szwedzkiej o konkretnych nominowanych twórcach są trzymane w tajemnicy przez 50 lat.
  • Wśród autorek i autorów, którzy zostali nominowani tylko raz i od razu otrzymali Nobla, znajdują się: William Faulkner, Bertrand Russell,  Sully Prudhomme ,  Pearl Buck .

Źródło:
https://lubimyczytac.pl/ciekawostki-o-literackim-noblu-kilka-faktow-o-ktorych-byc-moze-nie-

W Akademii Szwedzkiej ogłaszane jest nazwisko laureatki/ta Literackiej Nagrody Nobla.

Od 1901 roku przyznano 115 literackich Nagród Nobla, w tym roku stało się to po raz 116. 4 nagrody zostały podzielone pomiędzy dwie osoby. 17 wyróżnień zdobyły kobiety.

Literacką Nagrodę Nobla otrzymało do tej pory pięcioro Polaków

  • Henryk Sienkiewicz (1905),
  • Władysław Reymont (1924),
  • Czesław Miłosz (1980),
  • Wisława Szymborska (1996)
  • Olga Tokarczuk (2018).

John Fosse laureatem literackiego Nobla 2023

120 laureata Literackiej Nagrody Nobla poznaliśmy w czwartkowe popołudnie. 5 października, tuż po godzinie 13, sekretarz Akademii Szwedzkiej Mats Malm ogłosił, że Nobel trafił w tym roku do pochodzącego z Norwegii pisarza Jona Fossego.
Szwedzka Akademia nagrodziła go „za nowatorskie sztuki i prozę, które dają wyraz temu, co niewypowiedziane”.

Kim jest Jon Fosse?

Fosse urodził się 29 września 1959 roku w Haugesund. Od lat uważany jest za jednego z najwybitniejszych norweskich dramatopisarzy. Tworzy w języku nynorsk. Debiutował w 1983 roku książką „Czerwone, czarne”. Jego pierwsza sztuka teatralna, „Nigdy się nie rozłączymy”, została wystawiona w roku 1994. Najbardziej znane dramaty autora to „Imię” (1995) i „Dziecko” (1997).
W książkach Fossego najważniejszy jest rytm, a opowieści nie snuje wszechwiedzący narrator. To dialogi i czyny bohaterów odzwierciedlają ich myśli i uczucia. Fosse to minimalista słowa – jego postaci mówią mało i często powtarzają swoje kwestie, a akcja utworów przebiega wolno. Fossego fascynuje zwyczajność i powolność.
Fosse jest również autorem esejów, tomów poezji i książek dla dzieci. Wydane w 1989 oku „Nieskończenie późno” (napisane wraz z Alf-Kåre Bergiem) otrzymało Nagrodę Literacką dla Literatury Dziecięcej w Języku Nynorsk.
Jego dzieła przetłumaczono na ponad 40 języków. Sztuki jego autorstwa wystawiono na ponad 120 scenach na całym świecie. Po polsku ukazały się jego „Sztuki teatralne”. Dramaty Fossego znalazły się ponadto w tomie „Kon(teksty)” i „Suzannah, Austria”. Jedno z jego opowiadań, „Powrót do domu”, znajdziemy zaś w zbiorze „Wolność. Istota bycia człowiekiem”.


We wrześniu 2023 roku nakładem wydawnictwa ArtRage po polsku ukazał się pierwszy i drugi tom opus magnum Fossego – „Septologii”. „Drugie imię. Septologia I-II” zadebiutowało na polskim rynku 21 września.

Źródło:
https://lubimyczytac.pl/literacka-nagroda-nobla-2023-jon-fosse-laureatem

Literacka Nagroda Nobla

2022

2021

2020

2018-2019