Patron szkoły
„Czytanie dobrych książek
jest niczym rozmowa z najwspanialszymi
ludźmi minionych czasów”
Kartezjusz
Stanisław Wawrzyniec Staszic (1755-1826) zasłynął jednocześnie jako ksiądz, uczony, filozof, geolog i geograf, filantrop, działacz polityczny i oświatowy, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia,prekursor badań terenowych i turystyki górskiej, mąż stanu. Urodził się 6 listopada 1755 r. w Pile. Był synem Wawrzyńca i Katarzyny Sztasziców.
Jego ojciec był burmistrzem Piły. Stanisław miał dwoje braci: Andrzeja i Antoniego oraz siostrę Annę. Gdy był jeszcze młody uczył się w szkole parafialnej w swoim ojczystym mieście potem w Poznańskiej szkole średniej następnie w seminarium duchownym, wyjechał na studia zagraniczne do College Royal w Paryżu, gdzie poświęcił się głównie naukom przyrodniczym i fizycznym.
Staszic został wychowawcą synów Andrzeja Zamoyskiego. Wpłynęło to na jego poglądy na świat, ponieważ do tej pory interesowały go tylko sprawy czysto naukowe, a teraz stał się bardzo wrażliwy na aspekty polityczne z tego względu, że Zamoyski był bardzo popularnym patriotą.
Skrót najważniejszych wydarzeń z życia Stanisława Staszica:
6 listopada 1755 Przychodzi na świat Stanisław Wawrzyniec Staszic.
1770 Stanisław Staszic rozpoczyna naukę w szkole średniej w Poznaniu.
2 stycznia 1774 Otrzymuje pierwszą tonsurę.
1776 Kończy naukę w szkole średniej i rozpoczyna w seminarium duchownym w Poznaniu.
1778/1779 Kończy poznański okres nauki uzyskaniem święceń kapłańskich.
1779 W Warszawie ukazują się drukiem pierwsze prace literackie Staszica: tłumaczenia z francuskiego utworów L. Racine’a Religia i Woltera Poema o zapadnieniu Lizbony. Po skończeniu edukacji krajowej za radą ojca wyjeżdża na studia za granicę. Po zwiedzeniu uniwersytetów w Lipsku i Getyndze zatrzymuje się na prawie dwa lata w Collège Royal w Paryżu. Studiuje głównie fizykę i historię naturalną, wtedy też poznaje sławnego przyrodnika G. Buffona, którego książkę tłumaczy później na język polski.
1781 Po powrocie do kraju podejmuje się edukacji synów Andrzeja Zamoyskiego. W domu Zamoyskich pozostaje do 1797 roku – rozwija swe wszechstronne zainteresowania (głównie w zakresie polityki i gospodarki oraz geologii), uzyskuje niezależność materialną, w Akademii Zamojskiej otrzymuje doktorat obojga praw i katedrę języka francuskiego.
1786 Ukazuje się tłumaczenie Stanisława Staszica książki autorstwa Georges’a Leclerca Buffona Epoki natury.
1787 Stanisław Staszic wydaje drukiem Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego.
1788 Staszic otrzymuje probostwo w Turobinie.
1790 Drukuje anonimowo Przestrogi dla Polski; wraz z rodziną Zamoyskich udaje się w dwuletnią podróż do Austrii i Włoch. Do kraju wraca w końcu roku 1791, już w nowej rzeczywistości politycznej w Polsce po uchwaleniu Konstytucji 3 maja.
1797 Rozpoczyna trwające kilka lat wędrówki badawcze po ziemiach polskich z zamiarem poznania ich budowy geologicznej i zasobów naturalnych; wiele razy odwiedza okolice Krakowa i Lwowa, Kielc, Lubelszczyznę, Mazowsze i Podlasie, zwiedza Karpaty i Przedgórze, dociera na Węgry.
1800 W Warszawie powstaje Towarzystwo Przyjaciół Nauk, skupiające ludzi pragnących zachować w warunkach niewoli polski język i historię, literaturę i naukę; Staszic jest wśród członków założycieli Towarzystwa. Kupuje dobra hrubieszowskie, ale ich prawnym właścicielem zostaje dopiero w 1811 r.
1802 Prowadzi badania w Górach Swiętokrzyskich.Jako plenipotent księżnej Anny Sapieżyny kupuje pałac przy ul. Nowy Świat 67/69 w Warszawie, w którego oficynie mieszkał do śmierci.
1803 Po raz trzeci prowadzi badania na terenie Gór Świętokrzyskich. Tym razem bada złoża rudy żelaza w okolicach m.in. Szydłowca i Wąchocka.
1804 Kupuje teren przy placu Kanonia i rozpoczyna budowę kamienicy, która przez pewien czas jest siedzibą Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Prowadzi badania naukowe w okolicach Rawy Mazowieckiej, Wolborza i Ujazdu.
1807 W następstwie klęski Prus w wojnie z Francją powstaje Księstwo Warszawskie. Staszic publikuje broszurę O statystyce Polski, w której – kreśląc obraz kraju i jego zasobów – pokazuje realne podstawy odzyskania i utrzymania niepodległego bytu (kończy przestrogą: „Waleczny narodzie! Przestrzegam, użytkuj z czasu”). – mając 52 lata rozpoczyna służbę publiczną, której jako mieszczanin w czasach Rzeczypospolitej szlacheckiej pełnić nie mógł: jako członek Izby Edukacyjnej współtworzy m.in. Szkołę Prawa (1808) i Szkołę Lekarską (1809), układa projekty urządzenia edukacji krajowej, walczy o fundusze edukacyjne; równocześnie aktywnie pracuje w administracji skarbowej (jest członkiem Dyrekcji Skarbowej).
1808 Zostaje wybrany prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk; kieruje pracami Towarzystwa do śmierci, mając stale na uwadze własne hasło programowe: „być narodowi użytecznym”.
1810 Książę warszawski mianuje Staszica radcą stanu. Od tego momentu aż do śmierci jest stale członkiem rządu polskiego, a pracowitość i zdolności wynoszą Staszica do grona najbardziej wpływowych osobistości ówczesnej Polski.
1812 Podpisuje umowę darowizny z włościanami części dóbr hrubieszowskich (początki Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego); w przyszłości czyn ten przyniesie Staszicowi opinię prekursora spółdzielczości chłopskiej w Europie. Towarzystwo utrzyma się do 1951 roku.
1814 Powstaje Towarzystwo Dobroczynności, którego Stanisław Staszic jest współzałożyciele
1815 Powstaje Królestwo Polskie z carem Rosji jako królem Polski. Staszic ogłasza rozprawę pt. Myśli o równowadze politycznej w Europie, w Rządzie Tymczasowym Królestwa obejmuje kierownictwo spraw gospodarczych, wchodzi do Wydziału Oświecenia (później Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego), przewodniczy Komisji Centralnej Likwidacyjnej; w uznaniu za dotychczasową służbę zostaje odznaczony Orderem św. Stanisława I klasy, ukazuje się drukiem dzieło O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski (wraz z mapą geologiczną ziem polskich i krajów ościennych), które w przyszłości da Staszicowi tytuł „ojca polskiej geologii”.
1816 Obejmuje kierownictwo Dyrekcji Przemysłu, Handlu i Kunsztów w resorcie spraw wewnętrznych, zarządza górnictwem i hutnictwem, budową dróg, regulacją rzek, rzemiosłem, rękodziełami, handlem, urządzaniem miast, wprowadzaniem nowych miar i wag.
1817 Z inicjatywy Stanisława Staszica powołano Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych.
1818 „Za gorliwe prace około wyższej dyrekcji górnictwa” otrzymuje Order Orła Białego; będąc równocześnie wpływowym członkiem resortu oświaty, kontynuuje prace rozpoczęte w Księstwie Warszawskim, współtworząc jednolity system szkolnictwa w Królestwie; organizuje Akademię Górniczą w Kielcach i Królewski Uniwersytet Warszawski; w latach następnych współtworzy m.in. Instytut Agronomiczny, Szkołę Inżynierii Cywilnej Dróg i Mostów, Szkołę Weterynaryjną, Szkołę Przygotowawczą do Instytutu Politechnicznego
1820 Kładzie kamień węgielny pod nową siedzibę Towarzystwa Przyjaciół Nauk, zwany Pałacem Staszica (dziś siedziba PAN i TNW). Podpisuje umowę z Bertelem Thorvaldsenem na wykonanie posągu na pomnik Mikołaja Kopernika w Warszawie (fundusze gromadzono ze składki publicznej). Po opłaceniu rzeźbiarza, w testamencie Staszic zapisze jeszcze 70 tys. zł na wykonanie w Warszawie odlewu z brązu. Pomnik odsłonięto w 1830 roku.
1824 Wobec narastającego konfliktu z ministrem skarbu Lubeckim, z powodu podeszłego wieku i stanu zdrowia Staszic podaje się do dymisji, którą otrzymuje wraz z jednoczesnym powołaniem na ministra stanu.
1825 Na wniosek Staszica założono Szkołę przygotowawczą do Instytutu Politechnicznego, która w 1827 r. osiągnęła status wyższej uczelni.
20 stycznia 1826 Stanisław Staszic umiera, zapisując w testamencie cały swój majątek na cele publiczne (m.in. szpitale, dom zarobkowy, klinikę przy Uniwersytecie Warszawskim, Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych, pomnik Kopernika, szkołę w Hrubieszowie), księgozbiór i zbiory przyrodnicze przekazując TPN.
24 stycznia 1826 Odbył się pogrzeb Staszica, który stał się wielką manifestacją. Grób Staszica znajduje się przy kościele Ojców Kamedułów na warszawskich Bielanach.
Źródła: